Het waarderen van de voorraad
Geplaatst op: 13-06-2023, 13:44:05
Voor het maken van een goede jaarrekening is het van belang dat u uw voorraad goed waardeert. Bij kleinere ondernemingen is de balanspost voorraad vaak een groot deel van het balanstotaal. Wordt uw voorraad verkeerd gewaardeerd, dan heeft dit al snel invloed op het resultaat van uw onderneming. Welke waarderingsmethoden zijn er zoal?
Veel ondernemingen hebben een opslagplaats of magazijn voor het bewaren van hun producten. Zeker in tijden van crisis is het voor ondernemingen van belang om zo min mogelijk kosten hiervoor te maken. Daarom is voorraadbeheer van belang. Goed voorraadbeheer zorgt ervoor dat een onderneming niet te veel maar wel voldoende goederen opslaat. Ook maakt het budgetteren makkelijker. Het loont dus om aandacht te besteden aan de voorraadadministratie.
Richtlijn voorraadadministratie
Wat valt er allemaal onder de voorraadadministratie? Volgens de definitie uit richtlijn 220.105 van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) mag een onderneming de volgende activa zien als voorraad:
- de producten die een onderneming verkoopt;
- de producten die een onderneming fabriceert;
- de hulpstoffen die een onderneming produceert.
Met hulpstoffen wordt bedoeld: middelen die nodig zijn voor de productie van een product maar uiteindelijk geen onderdeel van worden (denk aan smeerolie, stoom, koelwater en elektriciteit). Deze goederen mogen allemaal als activa worden verwerkt, als u de kostprijs geloofwaardig kunt vaststellen en uw onderneming in de toekomst voordeel kan behalen uit deze goederen.
Bij een eigendomsvoorbehoud kunt u goederen terugvorderen als uw klant niet betaalt
Juridisch of economisch eigendom
Het is ook van belang om te kijken of er sprake is van een juridisch of economisch eigendom. Bent u alleen de juridische eigenaar van bepaalde goederen, dan mag u deze niet tot de voorraad rekenen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan eigendomsvoorbehoud (art. 3:92 BW). Daarbij kunt u geleverde goederen terugvorderen als uw klant de factuur niet betaalt.
Het eigendomsvoorbehoud is dus een zekerheidsrecht dat u bij het sluiten van de overeenkomst moet overeenkomen. Zonder een eigendomsvoorbehoud heeft u als leverancier alleen een vordering tot betaling, maar kunt u de geleverde goederen niet terugvorderen.
Aandachtspunten bij voorraadbeheer
U moet bij voorraadbeheer onder andere rekening houden met:
- een logische structuur (zodat u precies weet hoeveel u van welk product in huis heeft);
- een prioriteitenlijst van producten die u per se op voorraad wilt hebben;
- betrouwbare toeleveranciers;
- een nauwkeurige en actuele administratie;
- een regelmatige check van de administratie.
Terugvorderen geleverde goederen
Bent u wel een eigendomsvoorbehoud overeengekomen en gaat de afnemer failliet voordat de factuur is voldaan, dan zijn de geleverde goederen nog geen eigendom van de failliete partij. De goederen horen dan niet bij de failliete boedel. U kunt ze dan dus nog terugvorderen.
De koper is bij eigendomsvoorbehoud de economische eigenaar. Hij moet de goederen wel activeren. Dit geldt ook voor consignatiegoederen, zoals handelsgoederen die niet worden bewaard door de eigenaar maar iemand anders.
U mag de voorraad waarderen tegen de inkoopprijs of de actuele waarde
Hoe voorraad waarderen
Als u heeft vastgesteld welke goederen onder de voorraad vallen, moet u daarna onderzoeken hoe u de voorraad gaat waarderen. Volgens de wet mag u de voorraad waarderen tegen de prijs waartegen u de goederen verkreeg of tegen de actuele waarde. Bij waardering tegen de actuele waarde moet u er rekening mee houden dat u waardevermeerderingen opneemt in een herwaarderingsreserve, vanwege het systeem van de historische kosten.
Bij agrarische voorraden is dit anders. In dat geval moet u deze tegen de actuele marktnotering waarderen. Heeft u een herwaarderingsreserve gevormd, dan bent u niet verplicht om een belastinglatentie op te nemen die samenhangt met uw herwaardering. Dit verdient echter wel de voorkeur van de RJ.
Methode consequent toepassen
Waardeert u de voorraad tegen de prijs waartegen u de goederen verkreeg, dan krijgt u te maken met het historische kostenstelsel. U mag de voorraad dan waarderen tegen de gemiddelde inkoopprijs, de first-in-first-out-methode (fifo) of de last-in-first-out-methode (lifo).
Deze methoden mag u toepassen bij goederen die onderling vergelijkbaar zijn. Houd er rekening mee dat u een gekozen methode consequent moet toepassen. Het is dus niet mogelijk om voor verschillende productcategorieën een andere waardering te kiezen.
Het voordeel van de fifo-methode is dat u rekening kunt houden met de houdbaarheid
Fifo-methode voor levensmiddelen
De fifo-methode is gebaseerd op het uitgangspunt dat u de goederen die u als eerste inkocht, ook als eerste verkoopt. De methode wordt veel gehanteerd door ondernemingen die handelen in levensmiddelen. Het voordeel van de fifo-methode is namelijk dat u rekening kunt houden met de houdbaarheidsdatum die is gekoppeld aan het product.
De lifo-methode is ook een methode om de voorraad goederen te waarderen en de inkoopwaarde van de verkochte goederen te berekenen. Daarbij gaat u ervan uit dat u de goederen die u het laatste heeft ingekocht, als eerste verkoopt. Als u overweegt om voor de lifo-methode te kiezen, moet u er rekening mee houden dat deze methode onvoldoende inzicht geeft in het vermogen van uw onderneming. De fifo-methode zegt meer over de situatie rond balansdatum.
Een stelselwijziging mag u alleen doorvoeren als er gegronde redenen voor zijn
Daarom mag u de lifo-methode niet zonder extra toelichting gebruiken als deze een belangrijke invloed heeft op uw vermogen. Er zijn twee soorten lifo-methoden: individueel-lifo en collectief-lifo. Het verschil tussen deze varianten is dat collectief-lifo de gehele periode als uitgangspunt neemt. Individueel-lifo beoordeelt per transactie welke producten als laatste zijn ingekocht.
Stelselwijziging verwerken in jaarrekening
Overstappen op een andere methode (fifo of lifo) is niet gemakkelijk. Dit komt omdat er dan sprake is van een stelselwijziging. Deze verandering dient u te verwerken in de jaarrekening. Ook moet u deze wijziging in de jaarrekening toelichten. Een stelselwijziging mag u alleen doorvoeren als er gegronde redenen voor zijn of als u daardoor beter inzicht kunt krijgen in de cijfers.
Bij een stelselwijziging moet u aan de volgende punten denken:
- u moet het eigen vermogen aan het eind van het vorig jaar herrekenen en vergelijkende cijfers aanpassen in de jaarrekening;
- u moet de reden van de stelselwijziging en het effect in de grondslagen toelichten;
- u moet periodiek beoordelen of er zodanige prijsschommelingen zijn dat afgesloten contracten verliesgevend kunnen worden. U mag daarvoor een voorziening treffen.
Voorbeeld
Het volgende voorbeeld geeft weer dat de waarde van de voorraad kan verschillen, afhankelijk van de methode die u gebruikt. Van een onderneming zijn over de maand februari een aantal gegevens bekend. Deze gegevens zijn te vinden in de tabel hieronder.
Waarde voorraad
|
|
Prijs |
Aantal |
|
Voorraad per 1-1-2023 |
€ 12 |
20.000 |
|
Verkoop 2-2-2023 |
€ 16 |
7.000 |
|
Inkoop 5-2-2023 |
€ 12 |
800 |
|
Inkoop 6-2-2023 |
€ 14 |
800 |
|
Verkoop 7-2-2023 |
€ 16 |
300 |
|
Inkoop 10-2-2023 |
€ 12 |
500 |
|
Inkoop 12-2-2023 |
€ 12 |
200 |
|
Inkoop 13-2-2023 |
€ 14 |
100 |
|
Verkoop 16-2-2023 |
€ 16 |
6.000 |
|
Voorraad per 28-2-2023 |
|
9.100 |
Berekening met fifo-methode
Als u gebruik zou maken van de fifo-methode, brengt u de verkochte hoeveelheid van 13.300 (7.000 + 300 + 6.000) in mindering op de voorraad van 20.000.
De resterende beginvoorraad (6.700 stuks) heeft eind februari een waarde van € 80.400 (6.700 x € 12). Dit bedrag vermeerdert u met de waarde van de inkopen (in totaal € 30.600). Dit levert een balanspost voorraad op van € 111.000.
Berekening met collectief-lifo-methode
Als u gebruik zou maken van de collectief-lifo-methode, brengt u de verkochte hoeveelheid van 13.300 als eerste in mindering op de recentste inkopen (100 stuks van € 14). Zo gaat u de hele voorraad langs. Vervolgens blijven er nog 10.900 stuks over. Die moet u in mindering brengen op de beginvoorraad van 20.000 stuks. De balanspost voorraad heeft nu aan het einde van de maand februari een waarde van € 109.200 (9.100 x € 12), een andere uitkomst.
Het is aan u om te bepalen welke waarderingsmethode het beste past bij uw onderneming.
Bron: verdiepingsartikel van 2 mei 2023 op www.rendement.nl